09.12.2022.
Umjetnost je viša od stvarnosti i nema direktne veze sa njom. Da bi se čovjek približio spiritualnom u umjetnosti, realnost mu je od male koristi, jer je realnost suprotna od spiritualnog. Nalazimo se u prisustvu apstraktne umjetnosti. Umjetnost bi trebalo da bude iznad realnosti, jer u suprotnom ne bi imala vrijednost za čovjeka.
Ovo je odgovor koji je 1914. godine Pit Mondrijan dao o svojoj umjetnosti. Ovaj holandski umjetnik je jedan od osnivača umjetničkog pokreta De Stil u Holandiji, te je razvio novi oblik apstraktne umjetnosti nazvan neoplasticizam.
Školovao se u Amsterdamu i u njegovim prvim djelima dominiraju pejzaži i predstave tipične za Holandiju: vjetrenjače, rijeke i polja. Međutim, iako se radi o naturalističkim prikazima, u njegovim djelima se može uočiti jasan uticaj postimpresionizma i fovizma. Na dalji razvoj Mondrijanovog izraza znatno je uticao njegov boravak u Parizu. Ovdje se sreće sa kubističkim djelima Braka i Pikasa, što se ogleda u upotrebi sive i crne boje i sve većoj geometrizaciji slikanih motiva – ovo je bio prvi korak ka apstrakciji.
Poslije Amsterdama, Londona i Pariza, Mondrijan odlazi za Njujork gdje će provesti posljednje četiri godine svog života. Mondrijan je volio tempo, odnosno dinamičnost grada: saobraćaj, plesne dvorane, džez orkestre, uzbuđenje koje su donosili pokret i stalna promjena. Osjetio je potrebu da ove ritmove transformiše u slike, na kojima su nekadašnja crna polja zamijenjena složenim talasima jarkih boja.
U posljednjim godinama motivi njegovih slika redukovani su na minimum; konačno su njegova platna sadržavala nekoliko obojenih površina na bijeloj podlozi. U platnima nastalim u Americi nestaje karakteristična crna linija, čime je ublažen opšti utisak i postignut življi i vedriji ritam površine.
Njagova umjetnost se i danas reprodukuje u popularnoj kulturi: TV emisijama, muzičkim spotovima, sportskoj opremi, fotografijama muzičkih albuma itd.
Autor: mr Božidar Došenović
Izdavač: Pošte Srpske a. d. Banjaluka